22

"Çünkü zaman, yaşamın kendisidir. Ve yaşamın yeri yürektir." İşte cevabımı bulmuştum. Daha doğrusu bulmuşum. Daha önce okuduğum bu iki cümlede cevabım varmış. Ama ben bu iki cümleyi okuduğum sıra soruyu henüz sormamışım bile. Ölümle sonlandırıp cevabı ölüme bağladığım yaşamdaki zamanın tüm bilinmezliği ve hayatın tüm acımasızlığı aslında zaten yürekte gizleniyormuş. Zamanı yakalamak için boşa çabalara gerek yokmuş. Zaman aksınmış. Geçmiş, gelecek, şimdi bir şey değilmiş. Bir şey olan, üstelik mühim bir şey olan yürekmiş. Zamanın değil, yüreğin izleri varmış. Ölümdeki hakikat yürekte de gizliymiş. Hakikati görmek için yüreğimizle bakmamız gerekirmiş. Yüreğimizle bakmak, yüreğimizi güzel kılmak, yüreğimizle temiz bakmak... Geçmişin acısı, geleceğin kaygısı, şimdinin acelesi. Bunlar mesele değilmiş. Zaman dediğimiz şey yaşadığımız şeyin ta kendisiymiş. Yaşadığımız yüreğimizdeyse diğer hiçbir şeyin önemi yokmuş. Yürekte ne yaşanmış? O dinlenmeye layıkmış. Yürek yaşamla anlamlanan

Bu cehennem çukurunun içinden nasıl çıkacaktım? Besbelli canlı cansız hiçbir şeyin bana yararı dokunamazdı. Buraya nasıl düştüysem öyle çıkmam gerekiyordu. Yeni düşüncelerimle. Cezalar, korkular, ayıplar hiçbiri yok. Sevgi, merhamet, bağışlama var. Tolstoy'un insan ne ile yaşar sorusu gibi bir çıkmazdı bu. Hayatın anlamsızlığı ve korkunçluğu karşısında bizi hala burada tutan bir şeylere ihtiyacımız vardı. İnsan her şeyini kaybedebilirdi. Fakat yaşamaya devam edebilirdi. Bizi yaşatan şeyi Tolstoy keşfetmişti. Ona hak veriyordum. Ama eksik kalıyordum. Yaşıyordum ama bir cehennemde yaşıyordum. Zihnim bir cehennemdi. Kalbim beni iyi edecek şeyi arıyordu. Bu şeyin görünen bir şey olmasını istemiyordum. Gözle görülen şeyler eğilip bükülebilirdi, değişim gösterirdi. Akıldaki şeyler aklın oyununa yenik düşebilirdi. Öyleyse elimde hiçbir şeyim kalmıyordu. Gerçekten bir kurtuluş var mıydı? Gerçekten "iyi" olmayı başarabilir miydik? Yoksa bu çukurun içinde çürüyüp gitmek için zamanı